Dzisna ( do 1945 Dischenhagen )

Wieś jest położona w północnej części Puszczy Goleniowskiej nad rzeką Gowienicą, w odległości ok. 18 km na północ od Goleniowa oraz 1,5 km na zachód od stacji kolejowej w Łożnicy. Nieco na południe od wsi przebiegała również linia kolei wąskotorowej prowadząca z Łożnicy do Stepnicy.

Średniowieczny rodowód osady potwierdzają źródła historyczne z końca XIII wieku, wymieniające osadę o słowiańsko brzmiących nazwach: Dysko, Zdiseko, Zdech i Zdeslav.

W roku 1311 rycerz Wozeke de Diseko wymieniony został jako świadek sprzedaży przez miasto Wolin kapitule katedralnej w Kamieniu rocznej renty dla jednej z wikarii. Lecz Brüggemann umiejscawia zamek na tzw. Górze Zamkowej położonej na zachód od wsi, tuż za rzeczką Gowienicą dużo wcześniej.Opisuje go jako gród otoczony z trzech stron fosą.Niestety został on zniszczony 1170 roku ,przez wojska Waldemara II Duńskiego. Założenie to składało się prawdopodobnie z obwarowanego dziedzińca z murowaną wieżą mieszkalną. Na początku XIX wieku dobrze widoczne były obwałowania oraz fosa.

W 1595r. w Dziśnie było 15 gospodarzy i 4 zagrodników. Łącznie gospodarowali oni na 25 łanach. W Dziśnie w 1717r. było 10 gospodarzy.Wieś od średniowiecza do 1737r należała do rodziny von Köller, później w latach 1737-1760 rodu von Podewils oraz w latach 1760-1780 do rodu von Wrede, aby ponownie wrócić do rodziny von Koller.W roku 1780 było tu 12 gospodarzy i 8 zagrodników , był folwark oraz karczma.W 1804 roku Dzisnę kupiła rodzina von Devitz. Kollerowie w 1838r. znowu odkupili Dzisnę, która była w ich posiadaniu, aż do lat 20-tych XX wieku.

Dzisna w okresie tym pełniła zapewne rolę osady służebnej o typowo rolniczym charakterze. Zabudowa skupiona była wzdłuż czterech ulic zamykających prostokątną parcelę kościelną. Inwentarz XIX wieczny wyliczył 25 gospodarstw, z czego 12 stanowiły zagrody chłopskie. Obok kościoła, szkoły (uczęszczało w 1870 roku 88 dzieci) i zajazdu, swoje zakłady posiadali również kowal i ślusarz, stolarz, kołodziej, ogrodnik, dwaj szewcy i szynkarz. We wsi znajdował się również punkt sprzedaży maszyn rolniczych. Wiele osób znajdowało zatrudnienie w tartaku i w leśnictwie.

We wsi zachował się kościół –określany jako „perła Pomorza”

fot.Mariusz Deremacki

Kościół powstał pod koniec XVI wieku (najprawdopodobniej w 1591 – taka data znajdowała się na witrażach herbowych w oknach świątyni). Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1595. Około 1673 kościół wzbogacił się o ryglową wieżę (została ona rozebrana w 1906). Zachowane do dnia dzisiejszego wyposażenie pochodzi z XVII wieku.

fot.Kościół w 1935 roku

Fundatorem kościoła był ród Köllerów. Po zmianie właściciela pojawił się wśród mieszkańców wsi pomysł zburzenia dotychczasowego kościoła i postawieniu na jego miejscu nowej, murowanej świątyni, co podnieść miało prestiż miejscowości. W dzieło obrony kościoła zaangażował się ówczesny konserwator zabytków prowincji Pomorze – dr Frantz Balke. Dzięki jego staraniom odstąpiono od planów rozbiórki, a w 1928 kościół został poddany pracom konserwatorskim. Do roku 1945 kościół był filią parafii w Łożnicy.

fot.Wnętrze kościoła w 1924 roku

W czasie II wojny światowej świątynia nie ucierpiała. W okresie powojennym była wykorzystywana jako owczarnia. 18 czerwca 1954 roku kościół został wpisany do rejestru zabytków . W 1976 budynek powrócił do pełnienia funkcji sakralnych. Wstępny remont kościoła przeprowadzono w latach 1978–1981. Remont kapitalny miał miejsce w latach 1993–1995. Zakres prac obejmował m.in dobudowanie drewnianej wieży oraz zrekonstruowanie ołtarza głównego i oszklenia witrażowego.

fot. Kościół w 1977 roku