Kulice ( do 1945 Külz )
Wieś jest położona przy drodze wojewódzkiej nr 144 około 6 km od Nowogardu.
Przez wieki Kulice były posiadłością lenną rodu von Dewitz. W 1726 roku August Friedrich von Bismarck nabył Kulice wraz z sąsiednimi majątkami w Jarchlinie i Konarzewie, które przedtem również należały do Dewitzów. Wszystkie trzy majątki pozostały w posiadaniu rodu von Bismarck do końca drugiej wojny światowej. Dwór w Kulicach wzniesiono około 1730 roku. Nie wiadomo jak wyglądał ówczesny budynek Około 1848 został tutaj wzniesiony klasycystyczny dwór przez brata „żelaznego kanclerza” Bernharda von Bismarcka. . Powstał wydłużony budynek z elewacją w stylu klasycystycznym, który z czasem został powiększony poprzez kilka dobudowań. Do oranżerii w kierunku północno-zachodnim przylega park przydworski ze starym drzewostanem. Za czasów niemieckich majątek w Kulicach obejmował ok. 1000 hektarów. W latach 1838-44 dobrami zarządzał Otto von Bismarck. W 1845 roku nastąpił podział majątków, w wyniku którego Kulice i Jarchlino przypadło Bernhardowi von Bismarckowi, landratowi powiatu nowogardzkiego, szambelanowi dworu i tajnemu radcy rządowemu.
Pałac lata 30-te XX wieku -wikok od ogrodu
Pałac lata 30-te XX wieku -widok od frontu
We wsi znajduje się kościół filialny który został wzniesiony w 1865 roku z inicjatywy Bernharda von Bismarcka w stylu neogotyckim. Jest to prosta świątynia salowa zbudowana z czerwonej cegły i kamienia polnego z ceglano-kamienną wieżą dzwonną, stanowiącą również wejście do kościoła. Na dawnym cmentarzu niemieckim przy kościele powstało lapidarium, w ramach projektu „Akademia Europejska Kulice-Külz”. Zgromadzono tam nagrobki z okolicznych cmentarzy ewangelickich.
Kościół stan 2012 rok,fot.Wojciech Janda
Po II wojnie światowej dwór przejęły Państwowe Gospodarstwa Rolne, Kombinat Rolniczy w Nowogardzie. Znajdowało się tutaj centrum biurowe oraz mieszkania. W latach 90- tych budynek był poważnie zagrożony dewastacją. W latach 1994/95, na zlecenie polskiej fundacji założonej przez Philippa von Bismarck, który był następcą ostatniego niemieckiego właściciela majątku, były przewodniczący Ziomkostwa Pruskiego, długoletni deputowany do Bundestagu i Parlamentu Europejskiego. Dzięki staraniom fundacji „Akademia Europejska Kulice-Külz” i przy wsparciu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Federalnej Niemiec oraz Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej dwór odrestaurowano. Dzisiaj jest on w posiadaniu Uniwersytetu Szczecińskiego, który dał prawo użytkowania dworu fundacji. Znajduje się tutaj ośrodek konferencyjny oraz niewielka część bankietowa i noclegowa. W parku znajduje się również grób jednej z arystokratek z rodziny von Bismarck –Katharina Luise Natalie von Bicmark.
Mapa Kulic przed 1945 rokiem
Źródło: www.kulice.pl, www.pomorskiezamki.pl,wikipedia,własne
Autor: Wojciech Janda