Długołęka ( do 1945 Langkafel )

 Wieś jest położona w południowowschodniej części gminy , 5 km od Nowogardu

Na gruntach Długołęki odkryto ziarna nieckowate, przekazane do nowogardzkiego muzeum regionalnego, oraz cmentarzysko ludności kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza. Groby popielnicowe częściowo obwarowane kamieniami występowały na obszarze 2 arów. W 1877 r. znaleziono łukowatą brzytwę z rączką zgiętą ku tyłowi, pierścionek oraz szpilę z łabędzią szyją. Obecna nazwa osady jest wiernym tłumaczeniem jej nazwy niemieckiej. 1618 r. zapisano ją w postaci "Lanckavel", w 1784 r. wymieniono "Langkavel". "Kafel" to staroniemiecki wyraz oznaczający łąkę, ogród lub pole uprawne. W połączeniu z przymiotnikiem "lang"- długi nazwa ta oznaczała więc "Długą łąkę" lub "Długie Pole" Rzeszowski uważa, iż wieś zwała się pierwotnie ŁĄKOWIEC, co pisano kolejno Lonkavec, Lankavec i Langkave. Również G.Rudolphson twierdzi, iż nazwa wioski pochodzi od słowa "łąka" Bardziej prawdopodobna jest hipoteza, iż wieś lokowano na prawie niemieckim w XIII w. w 1274 r. z nadania biskupa kamieńskiego przejęli ją w lenno Ebersteinowie.  W 1580 r. do hrabiów Nowogardu należały 64 łany ziemi, 19 chłopów oraz karczma w latach następnych założono we wsi folwark, który po wymarciu Ebersteinów przeszedł na własność urzędu domeny państwowej w Nowogardzie. Do pracy pańszczyźnianej na tym folwarku zobowiązanych było 7 chłopów z Długołęki i 10 z Sąpolnicy. Pierwotna osada po zniszczeniu odrodziła się w XIV w. wzdłuż drogi z Wyszomierza do Sąpolnicy na planie owalnicowym. Następnie rozrost wsi w kierunku szosy Nowogard-Redło zmienił jej plan na wielodrożnicę.

Według opisu Brggemanna w 1784 r. wieś składała się z folwarku, kościoła i 23 zagród, w których mieszkało 8 chłopów, (w tym sołtys i karczmarz), nauczyciel, 5 chałupników, owczarz, 3 pasterzy i czterej właściciele spichlerzy. W 1811r. na skrzyżowaniu dróg w centrum wsi wzniesiono drewniany krzyż upamiętniający mogiłę polskich żołnierzy Legii Północnej poległych w potyczce z prusakami w 1807 r. Obszar dworski pod koniec XIX w. odejmował 346 ha ziemi, 5 budynków mieszkalnych oraz 10 gospodarczych. Gmina wiejska posiadała 657 ha ziemi podzielonej między 28 właścicieli, wśród których wyróżniono sołtysa, 6 chłopów, karczmarza i 13 chałupników. Zabudowania składały się z 36 zagród, w tym szkoły do której uczęszczało 120 dzieci (w obecnym miejscu domu plebani).

Najcenniejszym zabytkiem Długołęki jest stojący na wzgórzu kościół wzniesiony w końcu XV w. z głazów narzutowych. Wschodni szczyt świątyni ozdobiony jest blendami. Wewnątrz tych płytkich wnęk, ostrosłupowych i dwudzielnych, zachowały się ślady odciskanego w tynku i malowanego ornamentu maswerkowego. Od zachodu przylega dobudowana w XVIII w. szachulcowa dzwonnica. Do najstarszego wyposażenia świątyni należała cylindryczna chrzcielnica granitowa o średnicy 76 cm leżąca niegdyś na cmentarzu. Istnieje opowieść, iż pod chrzcielnicą zakopano w XVI w. figurkę Najświętszej Maryi Panny. Z późnośredniowiecznego ołtarza szafkowego przetrwały do 1910 r. jedynie figurki przechowywane w wieży oraz obraz olejny na płótnie o wymiarach 1 x 1,5 m przedstawiający "Ostatnią wieczerze". Ambona ozdobiona była ornamentem późnorenesansowym. Nieco młodsze dwa cynowe świeczniki ufundowane w 1750 r. Całe wnętrze świątyni ozdobiono malowidłami w XV-wiecznym stylu, które przedstawiały sceny z życia Najświętszej Maryi Panny. Z tego możemy wnioskować, że kościół musiał być wcześniej pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. Na dzwonnicy zawieszono dwa dzwony.

Wieś została zdobyta  5 marca 1945 r. W 1959 r. w byłym majątku junkierskim zorganizowano po wojnie PGR.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

1872 – 322 mieszkańców

1939 – 233 mieszkańców

1959 – 191 mieszkańców

1994 – 327 mieszkańców

2009 – 350 mieszkańców

Mapa Długołęki przed 1945 rokiem

Źródło: wikipedia ,www.jjkbuild.neostrada.pl/dlugoleka_1.html,własne

Autor: Wojciech Janda